Jak uczyć o globalnych nierównościach?
Prowadzenie zajęć na temat nierówności to trudne zadanie – pokazujemy uczniom świat, który nie jest sprawiedliwy, wskazujemy też, jak bardzo skrzywdzeni są w nim niektórzy ludzie. Dlaczego niektóre dzieci pracują na wysypisku śmieci albo w kopalniach? Dlaczego ludzie muszą mieszkać w slumsach i nie mają dostępu do opieki zdrowotnej? W obliczu zetknięcia z niesprawiedliwością łatwo jest uciec w stereotypy (są leniwi, głupi, nic nie robią, żeby polepszyć swój los), a nawet w obwinianie ludzi z powodu ich religii czy kultury. Zrozumienie, na czym polegają nierówności, nie jest łatwe nawet dla dorosłych, a dla dzieci może być szczególnym wyzwaniem.
Poniżej kilka wskazówek dotyczących prowadzenia zajęć i rozmów z dziećmi na ten temat:
1. Czasami ludzie potrzebują czasu, by pogodzić się z tym, że świat nie jest sprawiedliwy - dajmy im więc czas do namysłu i wróćmy do tego tematu także później.
2. Nie zawsze jako dorośli mamy gotowe odpowiedzi na pytania dzieci i nie musimy ich mieć. Czasem wystarczy przyznać, że też czegoś nie rozumiemy.
3. Pokazuj także historie, które dają nadzieję – np. to, jak udaje się ludziom wyrwać z ubóstwa, zdobyć edukację i pracę m.in. dzięki programom międzynarodowym.
4. Pamiętaj jednak, by nie przedstawiać ludzi na Globalnym Południu stereotypowo jako ubogich i biernych, czekających tylko na pomoc białego człowieka. To przedstawienie ani nie jest sprawiedliwe, ani nikomu nie służy.
5. Pomóż dzieciom "wejść w buty" osób mieszkających w innych krajach, przedstawiając ich historie. Takie porównania i ciekawe historie znajdziesz np. na stronie Dollar Street.
6. Twórcy tejże strony wskazują też na ważną cechę współczesnego świata – na całym świecie żyją ludzie biedni, bogaci i ci pomiędzy. Bogaci ludzie w krajach Globalnego Południa i Globalnej Północy nie różnią się od siebie bardzo. Warunki życia ludzi zmagających się z ubóstwem absolutnym też są zbliżone pomiędzy krajami. Warto uświadomić uczniom, że zarówno w krajach Globalnej Północy, jak i Południa jest duże rozwarstwienie społeczne.
7. Podkreślaj nie tylko różnice, ale też wspólne cechy wszystkich ludzi. Przecież mimo nierówności wszyscy mamy podobne potrzeby i często borykamy się z podobnymi codziennymi problemami.
8. Poza pokazywaniem zapisanych lub nagranych historii innych ludzi, może warto faktycznie z nimi porozmawiać? Nigdy nie było to tak proste jak dzisiaj, gdy bez problemu można wyszukać dane kontaktowe szkoły na drugim końcu świata i zaprosić jej uczniów i nauczycieli do rozmowy przez jeden z komunikatorów wideo. Wspólna rozmowa na wybrane tematy będzie świetnym urozmaiceniem zajęć z języków obcych.
9. Mieszkając w swoim mieście czy wsi, uczniowie mogą uważać, że problemy ludzi na drugim końcu świata są abstrakcyjne i nie mają z nimi nic wspólnego. Aby uświadomić sobie, jak blisko jesteśmy powiązani z ludźmi w innych zakątkach świata, można np. prześledzić wspólnie drogę, jaką przeszły bliskie nam produkty – np. buty, plecak, zabawka, telefon, hulajnoga, tabliczka czekolady. Skąd pochodzą materiały, z których są one zrobione? Kto je wyprodukował, gdzie i w jakich warunkach? To świetna okazja, by zastanowić się nad własnymi wzorami konsumpcji.
10. Zachęć uczniów do działania. Przedstaw im możliwości wspierania ruchów i organizacji międzynarodowych (np. Sprawiedliwy Handel czy Unicef) i wspólnie zastanówcie się, jak moglibyście włączyć się do działania.
W ramach projektu Get up and goals! opracowano trzy narzędzia w 12 językach. Mają one na celu włączenie kwestii nierówności globalnych oraz trzech innych globalnych problemów do codziennego nauczania w szkole . Narzędzia te to: globalny podręcznik geohistoryczny, zestawy scenariuszy oraz zestawy narzędzi do samooceny szkoły i samooceny postępów w nauce. Zachęcamy do bezpłatnego korzystania z narzędzi!
